Stamboom van Hagenbeek

Vader: Haffdarne de Novgorod
Moeder: NN

• Geboren: circa 865

Veliky Novgorod bekend onder de naam Groot Novgorod, Novgorod Veliky, of eenvoudigweg Novgorod (wat “nieuwe stad” betekent), is een van de oudste historische steden van Europees Rusland, met een geschiedenis van meer dan 1.000 jaar. Het administratieve centrum van de oblast Novgorod bevindt zich in deze stad. De stad ligt aan de federale snelweg M10, die Moskou en Sint-Petersburg verbindt, en bevindt zich langs de rivier de Volkhov, net stroomafwaarts van de uitmonding van het Ilmenmeer. In 1992 werd Novgorod door UNESCO aangewezen als werelderfgoed. Volgens de volkstelling van 2010 telt de stad 218.717 inwoners.

De stad was de hoofdstad van de Republiek Novgorod en een van de grootste steden van Europa in haar vroege jaren in de 14e eeuw. Om haar te onderscheiden van een andere stad met een vergelijkbare naam, Nizjni Novgorod, werd uiteindelijk het deel “Veliky” (“groot”) aan de naam toegevoegd. (“de laaggelegen gebieden van de nieuwe stad”).

Novgorod wordt doorkruist door de rivier de Volkhov en ligt 6 km ten noorden van het Ilmenmeer, 167 km ten zuidzuidoosten van Sint-Petersburg en 493 km ten noordwesten van Moskou.

Als oudste Russische stad wordt zij in kronieken vermeld vanaf het jaar 859. Haar benaming in het Varjaags, Holmgard (ook Holmgarðr, Hólmgarður, Holmgaard, Holmegård), is bevestigd in Noordse sagen uit een zeer vroege periode. Toch is het moeilijk om feit en legende van elkaar te scheiden. Vermoedelijk verwijst Holmgard enkel naar het zuidoostelijke deel van de huidige vesting, die tegenwoordig Riourikovo Gorodichtche heet; daar stichtte Riourik, beschouwd als de eerste monarch van Rusland, zijn vorstendom. Archeologische gegevens suggereren dat de Gorodichtche, de residentie van de kniaz (prins), dateert uit de eerste helft van de 9e eeuw, terwijl de stad zelf geleidelijk werd opgebouwd vanaf het einde van de 9e eeuw, en bijgevolg de naam Novgorod (“de nieuwe stad”) kreeg. Midden 10e eeuw was Novgorod uitgegroeid tot een welvarende middeleeuwse stad op de handelsroute van de Varjagen naar de Grieken, tussen de Oostzee en het Byzantijnse Rijk.

In 882 verplaatste Riouriks erfgenaam, Oleg de Wijze, zijn hoofdstad naar Kiev, de hoofdstad van het Kievse Rijk. Novgorod werd toen de tweede stad in het rijk qua belang. Volgens een traditie werd de oudste zoon en erfgenaam van de regerende monarch in Kiev naar Novgorod gestuurd om er te regeren, zelfs als hij minderjarig was. Als er geen mannelijke afstammeling was, werd Novgorod bestuurd door de Posadniks. Sommigen van hen werden beroemd, zoals Gostomysl, Putyata, Dobrynia, Konstantin Dobrynitch en Ostromir. Vier Vikingkoningen — Olaf I van Noorwegen, Olaf II van Noorwegen, Magnus I van Noorwegen en Harald Hardrada — vonden een toevluchtsoord in Novgorod tegen hun vijanden.

Van alle prinsen koesteren de Novgorodiërs vooral de herinnering aan Jaroslav de Wijze. Hij stelde de eerste juridische regels op (later opgenomen in het Russische recht) en bevorderde de bouw van de Sint-Sofiakathedraal. Als blijk van dank voor de hulp die Novgorod hem bood om zijn oudere broer te verslaan en de troon van Kiev te verkrijgen, kende Jaroslav vele privileges toe aan de stad. Als wederdienst noemden de Novgorodiërs hun centrale plein “Jaroslav”.

Na de plundering in de 12e eeuw herwon Novgorod zijn autonomie. In 1136 werd het een autonome republiek, de Republiek Novgorod, bestuurd door de volksvergadering, het vettsje, die de kniaz (prins) verkoos evenals andere functies, inclusief kerkelijke. Het vettsje kwam bijeen voor de Sint-Nicolaaskathedraal. In de 13e eeuw was de stad lid van de Hanze.

In die periode werd Novgorod bedreigd door de opmars van vele volkeren uit het westen. Volgens historicus Nicholas Riasanovsky moest Novgorod tussen 1142 en 1446:

26 keer strijden tegen de Zweden

11 keer tegen de Zwaardbroeders en de Duitse Orde 14 keer tegen de Litouwers

5 keer tegen de Noren

Een van de beroemdste aanvallen was die van de Duitse Orde, afgeslagen door prins Alexander Nevski tijdens de slag op het Peipusmeer in 1242. De handel in de 14e eeuw droeg bij aan de grote welvaart van de Hanzestad.

In 1478 werd Novgorod geannexeerd door het vorstendom Moskou onder Ivan III. Daarna begon een periode van verval, veroorzaakt door:

afhankelijkheid van Vladimir-Soezdal voor graanvoorziening

de massaslachting van duizenden burgers door de troepen van Ivan de Verschrikkelijke in 1570

het verval van de Hanze, waarvan Novgorod een belangrijke stad was

Tijdens de Tweede Wereldoorlog viel de stad op 15 augustus 1941 in handen van het Duitse leger. Haar gebouwen werden systematisch vernietigd. Het Rode Leger bevrijdde de stad op 19 januari 1944. Na de oorlog werd de stad geleidelijk hersteld. Haar belangrijkste monumenten werden opgenomen in het UNESCO-werelderfgoed.

In 1999 werd de stad officieel hernoemd tot Veliki Novgorod, waarmee zij gedeeltelijk haar middeleeuwse titel “Heerlijk Groot Novgorod terugkreeg. Deze beslissing volgde op de administratieve verwarring veroorzaakt door de naamswijziging van de stad Gorki aan de Wolga, die haar oude naam Nizjni Novgorod terugkreeg.