Constantijn VII Porphyrogénète:
Keizer, geleerde en erfgenaam van de Macedonische dynastie
Hij behoort tot de Macedonische dynastie.
Constantijn krijgt zijn bijnaam Porphyrogénète (“geboren in de purper”), waarbij purper het keizerlijke symbool is. Dit betekent dat hij geboren is binnen de keizerlijke familie — wat uitzonderlijk is voor Romeinse keizers, aangezien opvolging vaak onduidelijk is en geregeld wordt via staatsgrepen. Het duidt dus op een legitieme afstamming.
Na de dood van zijn vader Leo VI op 11 mei 912, volgt diens broer Alexander hem op. Kort voor zijn dood in 913 bevestigt Alexander de 7-jarige Constantijn als opvolger, maar stelt een regentschapsraad in onder leiding van Nicolaas, waarbij hij tegen alle gebruiken in Zoë, de moeder van Constantijn, uitsluit.
Nicolaas stuurt Zoë naar een klooster. Hij verliest echter zijn geloofwaardigheid door een ongunstig verdrag met de Bulgaarse koning Simeon. In 914 wordt Zoë teruggeroepen en opnieuw erkend als keizerin.
In 918 worden haar aanvankelijk succesvolle legers verslagen door de Bulgaren. Constantijn, aangemoedigd door zijn leermeester, roept de hulp in van admiraal Romanos Lekapenos, om te voorkomen dat generaal Leo Phokas, gesteund door Zoë, de macht grijpt.
Romanos grijpt de macht, laat zijn dochter Helena trouwen met Constantijn, stuurt Zoë opnieuw naar een klooster en proclameert zichzelf op 17 december 920 tot Basileus. Hoewel hij alle macht uitoefent, respecteert hij Constantijn en erkent hem als mede-keizer, maar op de tweede plaats.
Later benoemt Romanos zijn drie zonen tot mede-keizers, waarbij hij Christophoros, de oudste, op de tweede plaats zet en Constantijn degradeert naar de derde positie. Na Christophoros’ dood bevestigt Romanos, inmiddels oud, Constantijn opnieuw als tweede keizer en bereidt de opvolging voor diens zoon Romanos II, geboren in 939.
In december 944 worden Romanos door zijn andere zonen Constantijn en Stefan afgezet en opgesloten in een klooster. Maar een volksopstand dwingt hen het gezag te delen met Constantijn VII. In januari 945 proberen ze hem uit te schakelen, maar falen en worden zelf ook opgesloten. Vanaf dan is Constantijn VII de enige keizer.
Tijdens het bewind van zijn schoonvader Romanos I leeft Constantijn teruggetrokken in het paleis, waar hij zich ontpopt als getalenteerd schilder en zich wijdt aan wetenschappelijk onderzoek. Hij schrijft drie belangrijke werken over het bestuur van het rijk:
De Ceremoniis Aulæ Byzantinæ – een uitgebreide compilatie over het hofleven, militaire campagnes en financiën.
De Administrando Imperio – bedoeld voor de opvoeding van zijn zoon Romanos II, met informatie over buitenlandse volkeren
.
De Thematibus – beschrijving van de administratieve en militaire districten (thema’s) van het rijk.
Hij laat ook de Chroniek van Theophanes voortzetten, die eindigt in 813. De voortzetting, Theophanes Continuatus, beslaat de periode van 813 tot 961. Het vijfde boek, Leven van Basileios, is door Constantijn zelf geschreven.
Daarnaast laat hij de Excerpta samenstellen: 53 thematische bloemlezingen van verloren gegane antieke teksten. Vier zijn bewaard gebleven:
Over ambassades
Over samenzweringen
Over deugden en ondeugden
Over branden
Hij stimuleert ook de compilatie van:
Geoponica (landbouw)
Iatrica (geneeskunde)
Strategica (militaire kunst)
Het Ménologe van Syméon Metaphrastes
Deze werken hebben een encyclopedisch karakter.
Hij steunt de Phokas-familie, vijanden van de Lekapenos, en benoemt Bardas Phokas tot generaal van het Oosten. Zijn zonen Nikephoros en Leo worden strategen van respectievelijk Anatolië en Cappadocië.
Hij bevordert kleine boerenbezitters, de ruggengraat van het leger en de belastingen. In 947 beveelt hij dat alle door de aristocratie geconfisqueerde gronden sinds 913 zonder compensatie worden teruggegeven.
In 949 probeert hij Kreta te heroveren op de Arabieren, maar faalt.
Zijn acties leiden tot Arabische aanvallen in Syrië, Armenië en Italië.
Generaal Johannes Tzimiskes herovert gebieden in het Oosten.
In 956 wordt een Arabische vloot vernietigd met Grieks vuur
In 958 ontvangt hij Olga van Kiev, die zich laat dopen als Helena en begint haar volk te bekeren. De kerstening van Rusland gebeurt echter pas onder zijn kleinzoon Vladimir.
Constantijn VII is een sleutelfiguur in de literaire renaissance van Byzantium. Hij stimuleert het kopiëren en verzamelen van antieke werken. Zijn literaire nalatenschap staat bekend als de Excerpta Constantiniana.
Van de 53 volumes zijn er vier bewaard gebleven:
Excerpta de legationibus
Excerpta de insidiis
Excerpta de sententiis
Excerpta de virtutibus et vitiis
Laatst gewijzigd:
3 augustus 2025
link:
https://ngv-stambomen.nl/gdp/index.php/pers/get/5-95927
Gekopieerd!
