In 860 wordt Rurik de Vikinghoofdman, door de Slavische stammen gevraagd de heerschappij in hun gebied te gaan bekleden. Hij vestigt zich in Novgorod.
Riourik (in het Oudnoors: Rørik), soms ook genoemd Riurik, Rurik of Rourik, was een Varjaagse prins van de Rus van Kiev (geboren rond 830 en overleden in 879), die regeerde van 862 tot 879. Hij was de eerste prins van Novgorod en stichter van de Riourikidische dynastie, die over de Rus van Kiev regeerde tot 1240.
De omstandigheden van Riouriks machtsverwerving zijn niet precies bekend. Volgens historische kronieken werd hij geroepen om te regeren over Novgorod en zijn vazalsteden Staraya Ladoga, Beloozero en Izborsk, door een vergadering van stamhoofden die een leider zochten die “vrij” was van alle wrok tussen de families, en die bewondering hadden voor de Vikingkennis op militair en wetenschappelijk vlak. Het idee om een vreemde leider aan te stellen was in die tijd niet ongebruikelijk: vergelijkbare gevallen deden zich voor in Polen en Venetië.
Deze versie is echter door veel historici in twijfel getrokken. Sommigen stellen dat Riourik eenvoudigweg de steden veroverde en zichzelf tot prins uitriep, zonder toestemming van de Slavische leiders. Anderen, zonder de hele kroniek te verwerpen, denken dat Nestor de verovering als een “uitnodiging” presenteerde om de vernedering van de nederlaag te verdoezelen.
De interpretatie van nazi-Duitse historici, die het “roepen” van Riourik als bewijs zagen van de onbekwaamheid van de Slaven om zichzelf te regeren en hun bereidheid tot Germaanse overheersing, leidde tot een tegenreactie van Sovjet-historici. Zij betwijfelden zelfs Riouriks bestaan, of stelden dat hij een Slavische leider was, gekozen door een volksvergadering, en baseerden zich op het idee dat geen enkel volk in die tijd een leider van andere taal, cultuur en religie zou accepteren.
Deze theorie wordt echter weerlegd door het feit dat de Noordelijke Slaven en de Oostelijke Varjagen sterke culturele banden hadden, vooral op religieus vlak (goden als Thor en Péroun vertonen overeenkomsten), en cultureel: Varjagen dienden vaak als huurlingen in Slavische gebieden, werden betaald in land, en vestigden zich daar uiteindelijk, waarbij ze zich “slaviseerden”. Ook gebruikten Varjagen het Slavische rivierennetwerk om Constantinopel te bereiken, en er is nergens sprake van taalbarrières. Waarschijnlijk gebruikten de Noordelijke Slaven een alfabet dat verwant was aan het Scandinavische runenschrift. Deze feiten ontkrachten ook de nazi-theorieën die Riourik als een Duitser of sterk verduitst voorstellen.
De data van zijn machtsaanvaarding variëren per bron, tussen 852 en 875.
Eenmaal aan de macht in Novgorod, Izborsk en Ladoga, begon Riourik met de eenmaking van Noord- en Oost-Rusland. Hij veroverde Moerom, Polotsk en Rostov, en andere kleinere steden. Hoewel het niet zeker is dat hij de initiator was, begon er een hervorming in Slavische steden: ze evolueerden van een tribale samenleving naar een feodale structuur. Stamhoofden regeerden niet langer alleen over hun familie, maar omringden zich met druzinas (adellijke vazallen), die als zware cavalerie dienden op het slagveld.
Onder invloed van de Varjagen vond ook een technologische revolutie plaats, zoals in de scheepsbouw (de “ladyas”, vergelijkbaar met drakkars) en in de metaalbewerking.
Hij zou zijn gestorven in 879 te Novgorod, waar zijn lichaam volgens heidense rituelen werd verbrand. Hij liet de macht na aan zijn zoon Igor, toen negen jaar oud, onder het regentschap van Oleg, die de eenmaking van de Rus van Kiev zou voltooien.
Hij huwde met Efinda Alfrind Ingrid Edvina Norweska van Urman. Hun zoon was Igor de Oude van Kiev (878–945).
Hroriker, Waräger? (Normanne), 862 in Altladoga (Aldeigjuborg), später in Novgorod, kommt mit Brüdern Sineus und Truvor, Besetzung Isborsks, Alt-Ladogas, Novgorods (Holmgardr), Bjelooseros mit normannischen Händlern und Kriegerscharen, Q:Nestor-Chronik/Forssman
Vanaf de late 8e eeuw ontstond de handelsroute van de Varjagen naar de Grieken, een handelsroute die vrijwel geheel over water ging en die Scandinavië met het Byzantijnse Rijk verbond. De route stelde de oorspronkelijk uit Zweden stammende Varjagen in staat om een profijtelijke handel met het Byzantijnse Rijk op te zetten. Een andere route was de handelsroute over de Wolga naar het Kalifaat van de Abbasiden.
De Varjagen hadden in 860 hun militaire kracht al gedemonstreerd met een felle aanval op Constantinopel. De Varjagen ondernamen, in samenwerking met de Chazaren, ook plundertochten naar de zuidkust van de Kaspische Zee. De verhoudingen tussen de belangrijkste machten in Oost-Europa, het Byzantijnse rijk, de Chazaren, de Wolga-Bulgaren aan de bovenloop van de Wolga, de Petsjenegen op de steppen van Oekraïne en de Varjagen waren wisselvallig van karakter. Strijd en samenwerking volgden snel op elkaar. De krijgshaftige Varjagen maakten de groeiende boerenbevolking in de bosgebieden schatplichtig.
Riourik, soms ook geschreven als Riurik, Rurik of Rourik, is een Varjaagse prins van de Rus’ van Kiev (geboren rond 830 en gestorven in 879), die regeerde van 862 tot 879. Hij is de eerste prins van Novgorod en de stichter van de Riourikidische dynastie, die over de Rus’ van Kiev regeerde tot in 1240.
De omstandigheden van Riouriks komst aan de macht zijn niet precies bekend. Volgens historische kronieken werd hij uitgenodigd om te regeren over Novgorod en zijn vazalsteden, Staraya Ladoga, Beloozero en Izborsk, door een vergadering van stamhoofden die een leider zochten die “vrij” was van de wrok die de verschillende families jegens elkaar koesterden, en die bewondering hadden voor de militaire en wetenschappelijke kennis van de Vikingen.
Het idee om een buitenlandse leider aan te stellen was in die tijd niet ongebruikelijk: er zijn meerdere gelijkaardige gevallen, met name in Polen en Venetië. Deze versie is echter door veel historici in twijfel getrokken:
Voor historici die de authenticiteit van de kronieken betwisten, zou Riourik eenvoudigweg de verschillende steden veroverd kunnen hebben en zichzelf tot prins uitgeroepen hebben zonder toestemming van de Slavische leiders. Zonder de kronieken volledig te verwerpen, menen sommigen dat Nestor de verovering van Riourik als een uitnodiging heeft voorgesteld om de vernedering van de nederlaag te verdoezelen.
Sterk gepolitiseerd was de benadering van historici uit nazi-Duitsland, die de oproep aan Rurik als een duidelijk bewijs zagen van de Slavische onmacht om zichzelf te besturen en de noodzaak van Germaanse overheersing. Dit leidde tot een tegenreactie van Sovjet-historici, die het bestaan van Riourik in twijfel trokken of hem voorstelden als een Slavisch leider afkomstig uit een vergadering, gebaseerd op het idee dat geen enkel land in die tijd een leider van een andere taal, cultuur en religie zou accepteren.
Deze theorie wordt echter weerlegd door het feit dat de noordelijke Slaven en de oostelijke Varjagen sterke culturele banden hadden, vooral op religieus vlak (meerdere gelijkaardige goden zoals Thor en Perun), en ook cultureel: Varjagen dienden vaak als huurlingen in Slavische gebieden, werden betaald in land, vestigden zich daar en werden “geslaviseerd”. Bovendien, hoewel de Varjagen regelmatig het Slavische rivierennetwerk gebruikten om Constantinopel te bereiken, is er nergens sprake van taalbarrières, en waarschijnlijk gebruikten de noordelijke Slaven een alfabet dat verwant was aan het Scandinavische runenschrift. Deze feiten weerleggen ook de nazi-theorieën die Riourik als een Duitser of sterk gegermaniseerde figuur voorstellen.
De data van zijn komst aan de macht variëren afhankelijk van de bron, tussen 852 en 875. Eenmaal aan de macht in Novgorod, Izborsk en Ladoga, begon Riourik met het verenigen van Noord- en Oost-Rusland. Hij veroverde Mourom, Polotsk en Rostov, evenals andere minder belangrijke steden.
Hoewel het niet zeker is dat hij de initiator was, begon er een hervorming in alle Slavische steden, die evolueerden van een tribale samenleving naar een feodale samenleving: stamhoofden regeerden niet langer enkel over hun familie, maar omringden zich met “druzinas”, adellijke vazallen die als zware cavalerie dienden op het slagveld.
Onder invloed van de Varjagen vond er ook een technologische revolutie plaats, zoals in de scheepvaart (ontwikkeling van “ladyas”, schepen vergelijkbaar met drakkars) en in de metallurgie.
Hij zou in 879 in Novgorod zijn gestorven, waar zijn lichaam volgens heidense rituelen werd verbrand. Hij liet de macht na aan zijn negenjarige zoon Igor, onder het regentschap van Oleg, die de eenmaking van de Rus’ van Kiev zou voltooien.
Hij is een Varjaagse prins van de Rus’ van Kiev (geboren rond 830 en gestorven in 879), eerste prins van Novgorod en stichter van de Riourikidische dynastie (die over de Rus’ van Kiev regeerde tot in 1240), en regeerde zelf van 862 tot 879. Nadat hij markgraaf van Friesland werd, stichtte hij het Russische vorstendom Novgorod in 862. Volgens Slavische kronieken die na zijn leven zijn opgesteld, zoals de Kroniek van weleer van Nestor, zou hij door de Slaven zijn uitgenodigd om een einde te maken aan hun interne verdeeldheid. Hij huwde Ingrid Norweska; Igor van Kiev beweerde hun zoon te zijn.
De Russische dynastie (van Varjaagse, dat wil zeggen Viking-oorsprong) der Riourikiden of Rurikiden, afkomstig van Riourik, regeerde over de Rus’ van Kiev (of het Kievse Rusland) en later over Moskou van 862 tot 1598.
De Deense theorie: Een van de mannen die Riourik, prins van Novgorod, zou kunnen zijn, is Riourik van Jutland, ook wel Riourik van Friesland genoemd. Hij is de broer (of neef) van de Deense koning Harald Klak.
De Zweedse theorie: Deze theorie verbindt Riourik van Novgorod met de Deen Erik Emudarsson, koning van Uppsala in Zweden.
De Pruisisch-Baltische theorie: Deze werd verdedigd door Lomonossov, die opmerkte dat de Slaven hun Pruisische buren “Rus” noemden, wat zou wijzen op een Riourik afkomstig uit het Niemengebied. Ook verdedigd door de geschiedenis van Kazan, waarvan de authenticiteit onzeker is: “De Novgorodiërs, onvoorzichtig, riepen een kniaz uit Pruisische landen op en boden hem hun land aan om hen te regeren.” Eveneens gesteund door de Oostenrijkse ambassadeur in Moskou in de 16e eeuw: hij merkte op dat sommige Baltische volkeren, door hun Germaanse en Scandinavische buren Venen genoemd, zichzelf “Vagres” noemden. Hij stelde dat de Slaven van die tijd eerder bereid zouden zijn geweest om geregeerd te worden door een Vagre, die taalkundig en cultureel dichter bij hen stond, dan door een Varjaag.
De Fins-Slavische theorie: Deze theorie presenteert een Varjaagse Riourik, zoon van een onbekende vader, die over enkele gebieden in Finland regeerde. Zijn enige band met Riourik van Novgorod is zijn mogelijke huwelijk met Umila, de dochter van Gostomisl, een figuur die nauw met hem verbonden is.
Opmerkelijk is dat geen van de theorieën melding maakt van Riouriks vermeende broers, Sineous en Trouvor. Volgens sommige theorieën waren zij eerder strijdmakkers dan biologische broers.
Volgens historische kronieken werd hij uitgenodigd om te regeren over Novgorod en zijn vazalsteden, Staraya Ladoga, Beloozero en Izborsk, door een vergadering van stamhoofden die een leider zochten die “vrij” was van de wrok die de verschillende families jegens elkaar koesterden, en die bewondering hadden voor de militaire en wetenschappelijke kennis van de Vikingen.
Eenmaal aan de macht in Novgorod, Izborsk en Ladoga, begon Riourik met het verenigen van Noord- en Oost-Rusland. Hij veroverde Mourom, Polotsk en Rostov, evenals andere minder belangrijke steden. Hoewel het niet zeker is dat hij de initiator was, begon er een hervorming in alle Slavische steden, die evolueerden van een tribale samenleving naar een feodale samenleving: stamhoofden regeerden niet langer enkel over hun familie, maar omringden zich met “druzinas”, adellijke vazallen die als zware cavalerie dienden op het slagveld.
Onder invloed van de Varjagen vond er ook een technologische revolutie plaats, zoals in de scheepvaart (ontwikkeling van “ladyas”, schepen vergelijkbaar met drakkars) en in de metallurgie.
Lang vergeten door de geschiedenis, werd hij opnieuw een symbool in Moskou, waar hij werd beschouwd als een visionair die probeerde Rusland te verenigen vóór zijn tijd, wat hem plaatst in het pantheon van leiders met dezelfde doelen als Ivan III. Hij kwam aan de macht op een moment dat het Slavische systeem aan het evolueren was tot de grote macht die de Rus’ van Kiev zou worden, en hij plukte de vruchten daarvan, hoewel zijn betrokkenheid nog steeds onderwerp van debat is onder historici. Of hij nu een geniale hervormer en visionair was of een opportunist, hij blijft een belangrijk symbool van het oude Rusland.
Laatst gewijzigd:
27 september 2025
link:
https://ngv-stambomen.nl/Hagenbeek/6228
Gekopieerd!
E-mail een vraag aan Cees Hagenbeek over deze persoon.
