Stamboom van Hagenbeek

Mechteld van Kuijck

Vader: Jan I van Kuyc
Moeder: Jutta van Nassau
  • Gedoopt: [[https://www.genealogieonline.nl/genealogie-jongewaard-broekhuizen-heinicke/I7805.php]]
  • Overleden: in 1320 te Batenburg

in de meest recente publicatie over het geslacht Van Bronckhorst (NL 2006 door Henri Vermeulen) wordt nog gesproken over Willem (III) die gehuwd was met Johanna van Batenburg dochter van Dirk en Mechtild N. Batenburg was een zeer aantrekkelijke partij. Waarschijnlijk kan de naam Mechtild N. uitgebreid kan worden tot dochter van N. van Gelre. Dat blijkt uit enkele oorkonden waar een bepaalde familierelatie vermeld wordt:
Allereerst in (Nijhoff dl. 1 nr. 300 blz. 338 e.v.) 27 Maart 1335 Testament of uiterste wilsbeschikking van Reinald(II) graaf van Gelre, ten behoeve van een aantal geestelijke gestichten.
In deze lijvige oorkonde noemt hij: "....ene edel vrouwe onse lieue nichte vrouwe Johanna vrouwe van Batenborch....."
In Regesten van de Graven van Limburg Stirum Nr. 79 blz. 14 vond ik 1351 september 13 (des Dinxdages na onser Vrouwen dach Nativitas). Edwart van Ghelren zegt zijn neef heer Ghisebrecht (V), heer van Bronckhorst en van Batenborch, die hem bijstand tegen zijn broeder, den hertog van Ghelren en graaf van Zuytphen heeft beloofd, wederkerig hulp toe en ontheft hem van alle vroeger oorveden, echter onder beding, dat het huis te Bronchorst een open huis zal blijven voor zijn broeder. Gijsbrecht (V) is de zoon van Johanna en Willem (III) en Edwart de zoon van Reinald(II).
Uit de volgende aanwijzing is af te leiden dat de familieband waarschijnlijk gezocht moet worden in de generatie van Mechteld die gehuwd was met Dirk van Batenburg.
De ouders van Dirk zijn n.l. al bewezen (Gerard X Elisabeth van
Elsloo) In Nijhoff 2: Nr. 42-blz. 43 staat het volgende:
27 juli 1349 De heerlijkheid Batenburg door den Roomsch-koning Karel IV. aan Johanna van Batenburg ten leen gegeven.
……...nos itaque, saepedictae dominae de Battenburg ac illustris. .Wilhelmi marchionis Juliacensis consanguinei………..
Aantekening vanNijhoff:
Wilhelmi. marchionis Juliacensis (Willem (VI)van Gulik) Deze werd nevens Reinald (III) hertog van Gelre, ten zelfden dage, waarop dit stuk uitgevaardigd is, door keizer Karel gemagtigd, om, in zijnen.naam, van de vrouw van Batenburg den leeneed af te nemen. Johanna van Batenburg ontvangt Batenburg dus rechtstreeks in leen via een oorkonde van keizer Karel IV.
En Karel IV noemt Johanna en Willem (VI) van Gulik tevens zijn bloedverwanten. (consanguinei).
Er zijn dus 3 namen. Waar kruisen de voorouders elkaar?
1. Karel IV had als grootouders Hendrik VII van Luxemburg en Margaretha van Brabant dr. van Jan I
2. Willem (VI) van Gulick was een kleinzoon van Willem (VI) van Gulick en Richardis van Gelre, die op haar beurt een dochter was van Gerard van Gelre en Margaretha van Brabant dochter van Hendrik I
3. Als Mechteld, de moeder van Johanna een (achter?)kleinkind is van Margaretha van Brabant dochter van Hendrik I maken, dan past alles goed in elkaar.
Uit: (Kort, Het archief van de heren van Voorne. nr. 281) (Zie ook NL 2006 kol.197)
Gijsbrecht van Bronkhorst wordt in 1328 met 13 Hollandse ponden, gevestigd op de visrechten van Maarland beleend door Gerard, heer van Voorne. Gijsbrecht wordt hierbij Gijsbrecht van Batenburg!! genoemd. Gerard van Voorne noemt hem bij deze gelegenheid zijn neef. Gerard van Voorne is het kleinkind van Gerhard III van Durbuy en Mechtild van Kleef. Mechtild van Kleef is op haar beurt een dochter van Dirk Primogenitus en Elisabeth van Brabant dr. van Hendrik I.
Daarnaast blijkt Mechtild (X Batenburg) ook nog een dochter, Richarda te hebben.
Op 15 juni 1318 verkopen Willem (III) van Bronkhorst, Johanna zijn echtgenote en Richarda Kanunnikes te Elten, diens zuster hun allodiale goederen te Haren, Horssen en Batenburg onder vermelding van borgen, gerichtslieden en getuigen voor 2000 pond kleine munt aan de abdij van Camp. (M. Dicks, Die abtei Camp am Niederrhein (Meurs 1913)p. 230)
Zie voor meer in NL 2006 door Henri Vermeulen.
Richarda is een naam die sinds enkele generaties in het geslacht Van Gelre voorkwam nadat Otto I was gehuwd met Richardis van Beieren.
Nog wat materiaal van de tweede orde:
In volgende privéaangelegenheid worden Gijsbrecht heer van Bronkhorst en Dirk heer van Batenburg onmiddellijk na de gravin genoemd. In het jaar 1307 kan er al sprake zijn van een verloving of huwelijk van Willem III en Johanna.
Nyhoff 1 N°. 89. 1307 Reinald (I) graaf van Gelre geeft aan de Orde van het hospitaal van S. Jan van Jeruzalem de kerk te Spankeren en die te Hengelo , voorts uit Nijenbeek eene jaarrente van vijf tig pond gelds en uit den hoj en molen te Staveren eene van twintig pond, waarvoor de Orde zoo te Nijenbeek of S. Janswaard als te Staveren twee priesters en eenen leekebroeder zoude houden, belovende voorts , te Godswaard, dat Hattem plagt te heeten, op zijne kosten, twee priesters en eenen leekebroeder te zullen onderhouden; verder vergunt hij, dat de broeders der Orde alleen voor den grootmeester in Duitschland zouden teregt staan, en dat zij zich mogten bevlijtigen om de kerk te Godswaardin bezit te krijgen; al hetwelk geschiedt met bewilliging van Margaretha gravin van Gelre, Gijsbrecht heer van Bronkhorst, Dirk heer van Batenburg, Dirk heer van Bylant, Steven heer van Wisch en Frederik van Reden, ridders.
en:
1328 November 15 (Nymeghen des Dinsdaghes na sunte Martiinsdaghe in den wynter).
Reynout (II) , graaf van Gelren, oorkondt, dat op 26 October 1328 in zijn gericht te Aernem vrouwe Johanna, vrouwe van Brunchorst en Batenborgh, een scheiding maakte van de nalatenschap van haar man, heer Willam, heer van Bronchorst, met haar zoons Ghiselbrecht, Dideric en Baudewijn, waarbij Ghiselbrecht als oudste de heerschap
Bronchorst verkrijgt en Johanna de heerschap Batenborgh behoudt, te vererven op de jongere zoons. Oorspr. (Inv.No. 224)
Uit: De graven van Limburg Stirum in Gelderland Regestenlijst
Er is dus een aantal redenen om aan te nemen dat Mechtild uit het huis Van Gelre kwam. Het lastig om te bepalen wie haar ouders waren. Uit de naam Johanna als dochter is niets af te leiden.
Richarda kan het aanknopingspunt zijn.
Op het eerste gezicht valt te denken aan Reinald (I) als vader van Mechtild. Het geboortejaar van Johanna wordt wel eens geschat op 1290. Stel dan dat Mechtild geboren is rond 1270.
Men neemt wel eens aan dat Reinald (I) rond 1276 huwde met Ermgard van Luxemburg. Reinald's ouders huwden in 1253. Dat is allemaal tamelijk krap. Dirk van Batenburg X Machteld [van Gelre][of van Gulik] Onlangs is verondersteld dat Dirk van Batenburg zeer mogelijk een Machteld van Gelre gehuwd had.
Johanna van Batenburg en haar nazaten werden door diverse personen als familie betiteld.
Het spoor bleek telkens over het geslacht van Gelre te lopen naar Hendrik I van Brabant. Het is problematisch om de waarschijnlijke ouders van Machteld te noemen. Verder zoeken in Acten Gelre en Zutphen 1376-1392 door van Doorninck.
Daarin een aantal oorkonden van Willem III van Gulik, waarin hij vanaf 1371/1377 als Willem I hertog van Gelre en vanaf 1393 hertog van Gulik voorkomt. Willem was de oudste zoon van hertog Willem II van Gulik en van Maria van Gelre, de halfzuster van de laatste hertog van het Gelderse hertogelijke huis, Reinald III. In een aantal oorkonden noemt hij Willem van Bronkhorst (zn van Gijsbert en Catharina v. Leefdael) en zijn zonen Gijsbert en Frederik " onsen lieven neven".
Dat klopt omdat zijn moeder Maria van Gelre was. Maar zoekend in de gegevens van Van Gulik leek het een betere optie om Machteld [van Gelre] te veranderen in Machteld [van Gulik]. Op de site van Erlangen staat: Willem (IV) van Gulick X
Richardis van Gelre. Aan deze Willem worden 13 kinderen toegedicht. 7 kinderen met Richardis en 6 waarvan de moeder niet zeker is. Het 13e kind heet Mechtild !! en zou overleden zijn na 1287.
Erlangen refereert aan:
1. W.K. von Isenburg: Europäische Stammtafeln, Band I, Tafel 187. Marburg, 1953 (1965)
2. W.Möller: Stamm-Tafeln westdeutscher Adels-Geschlechter im Mittelalter, Band I, Tafel 7. Darmstadt, 1922 (Degener Verlag, Neustadt Aisch)
3. D.Schwennicke: Europäische Stammtafeln, Vol. XVIII, Tafeln 28. Marburg, 1998
Helaas is dit niet de oorspronkelijke bron . Voorlopig is het zo dat Machteld van Gulik in 1287 een enkele keer genoemd wordt. Daarna is ze nooit meer als zodanig vermeld.
Als Mechtild inderdaad een Van Gulik was, dan wordt daarmee het vorige bericht geen geweld aangedaan. Alle vermeldingen kunnen ook op haar slaan.
Diverse andere feiten vallen nog mooier op hun plaats.
1. Johanna was de erfdochter. Zij zal de oudste zijn geweest.
Richarde was dus de tweede dochter. De tweede dochter wordt vaak naar grootmoeder van moederskant genoemd.
2. Aantekening Nijhoff: 27 juli 1349, Wilhelmi. marchionis Juliacensis (Willem (VI)van Gulik) Deze werd nevens Reinald (III) hertog van Gelre, ten zelfden dage, waarop dit stuk uitgevaardigd is, door keizer Karel gemagtigd, om, in zijnen naam, van de vrouw van Batenburg den leeneed af te nemen. Ook deze oorkonde krijgt een duidelijker plaats.
3. In het vorige bericht is gesteld dat Mechtild geboren is rond 1270. Vader Willem (IV) van Gulick zou rond 1251 met Richardis van Gelre gehuwd zijn. Ze hebben veel kinderen gehad. Het geboortejaar van Mechtild zou hierin kunnen passen. Johanna van Batenburg wordt geschat geboren te zijn ca 1290. Dat er na 1287 niets meer is vernomen van Machteld van Gulik kan dus zijn omdat ze korte tijd later als vrouwe van Batenburg door het leven ging.
Möller geeft geen oorspronkelijke bron. ES geeft zoveel referenties dat het een hele klus is die allemaal na te slaan.
ES XVIII vermeldt evenwel ook een (mogelijk) huwelijk van Mechtild. Vermeld wordt (citaat): Mechtild 1287 (x nach 1287 Arnold IV Hr v Wesemaele 1272 X b Kortrijk 11.VIII.1302). X staat voor de gekruiste zwaarden: gesneuveld.
Let wel het huwelijk staat tussen haakjes, dus er zijn twijfels.
Deze Arnold was ook gehuwd met Ida van Crainhem van Bierbeke, maar haar levensdata zijn onbekend. Het kan dus zijn dat Arnold twee maal huwde.
Maar het ook zijn dat de vermelding van het huwelijk van Mechtild met Arnold onjuist is en dat bovengemelde theorie klopt.
De talrijke zusters van Mechtild huwen allen met graven of burggraven. Mechtild zou dan wel ietwat beneden haar stand gehuwd zijn. Een mogelijkheid, die niet is genoemd, is dat de verwantschap van Johanna van Batenburg met de hoge adel via een buitenechtelijke verbintenis loopt

Relaties:

Gehuwd met Dirk van Batenburg (±1264-1315)

Bronnen:

1. De Nederlandsche Leeuw blz/akte Jrg. 2008, pag 371883

Dossier:


Laatst gewijzigd: 2 mei 2023
link: https://ngv-stambomen.nl/gdp/index.php/pers/get/5-13241 
Kopieer permalink
Gekopieerd!
...rapport wordt opgesteld... een ogenblik...

...rapport wordt opgesteld... een ogenblik...

Database: GensDataPro 3.1