Guillaume (II) de Warenne (vóór 1071 – rond 11 mei 1138), 2e graaf van Surrey, was een belangrijke Anglo-Normandische baron in het koninkrijk Engeland. Hij was ook heer van het rape van Lewes, en heer van Bellencombre en Mortemer in Opper-Normandië. Zoals alle graven van Surrey uit die tijd, wordt hij vaker aangeduid als graaf Warenne of graaf van Warenne dan als graaf van Surrey.
Hij was de zoon van Guillaume (I) de Warenne († 1088), 1e graaf van Surrey, en diens eerste vrouw Gundred († 1085), zuster van Gerbod de Vlaming, officieus graaf van Chester tot 1070. Hij volgde zijn vader op in 1088 en werd toen een van de grootste grondbezitters van Engeland, met bezittingen in dertien graafschappen die hem jaarlijks 1165 pond sterling opleverden. Zijn voornaamste heerlijkheden in Engeland waren het rape van Lewes (Sussex), Castle Acre (Norfolk) en Conisbrough (Yorkshire). Zijn jongere broer Réginald ontving de bezittingen van hun moeder in Vlaanderen en waarschijnlijk de Normandische vaderlijke bezittingen in Mortemer en Bellencombre. Na diens dood in 1106 keerden deze bezittingen terug naar Guillaume.
Rond 1093 probeerde hij te trouwen met Edith (of Mathilde) van Schotland, dochter van koning Malcolm III van Schotland. Zij trouwde in 1100 met Hendrik I van Engeland, en dat is wellicht de reden waarom Guillaume een sterke wrok koesterde tegen Hendrik I, wat zijn motieven voor latere daden zou verklaren. Bij de troonsbestijging van Hendrik I in 1100 toonde hij een opvallend gebrek aan enthousiasme, en hij werd zelfs beschreven als iemand die de jachtobsessie van de nieuwe koning bespotte. Wace meldt dat hij hem de bijnaam gaf: “Stagfoot” (Hertenvoet). Guillaume was zelden aanwezig aan het koninklijke hof en toonde weinig respect voor zijn vorst.
Om Guillaume’s loyaliteit duurzaam te verzekeren, overwoog koning Hendrik hem uit te huwelijken aan een van zijn talloze buitenechtelijke dochters. Hij werd hiervan weerhouden door aartsbisschop Anselmus van Canterbury, die zich beriep op problemen van bloedverwantschap. De precieze aard van deze verwantschap wordt niet vermeld en is onderwerp van debat; mogelijk verwees Anselmus naar een gemeenschappelijke afstamming van hertogin Gunnor van Normandië.
Guillaume sloot zich onmiddellijk aan bij Robert Courteheuse, hertog van Normandië en oudere broer van Hendrik I, in diens poging tot invasie van Engeland in 1101, wat aantoont dat hij al lang betrokken was bij de samenzwering. Toen Hendrik I zijn broer afkocht met een jaarlijkse pensioen van 3000 mark zilver, bleef Guillaume als rebel zonder zaak achter. Hoewel het vredesverdrag tussen de broers amnestie voorzag voor de baronnen die aan de invasie hadden deelgenomen, verloor Guillaume zijn Engelse bezittingen en werd hij verbannen naar Normandië. Dit was mogelijk niet alleen vanwege het schenden van zijn eed van trouw, maar ook vanwege gewelddaden in Norfolk.
Guillaume klaagde bij de hertog dat hij grote middelen voor hem had ingezet, en dat hij in ruil daarvoor het merendeel van zijn bezittingen had verloren, waaronder het graafschap Surrey dat hem jaarlijks duizend mark zilver opleverde. Hij verzocht om tussenkomst om zijn goederen in Engeland terug te krijgen. Hertog Robert stemde gemakkelijk in met dit voorstel en keerde in 1103 terug naar Engeland, ongewapend en niet uitgenodigd, blijkbaar met dit enige doel. Koning Hendrik, geïrriteerd door de komst van zijn broer en gebruikmakend van diens onbezonnen stap, dreigde hem gevangen te nemen. Courteheuse, beseffend dat hij in de val was gelopen, had geen andere keuze dan de voorwaarden van zijn broer te accepteren. Hij deed afstand van zijn jaarlijkse vergoeding in ruil voor de herstel van de landerijen en titels van Guillaume de Warenne. Graaf Warenne bleef de koning de rest van zijn leven trouw.
Een tijdlang was hij blijkbaar niet welkom aan het koninklijke hof, want hij is geen getuige van enige koninklijke oorkonde tussen 1103 en 1107. Toch was hij een van de bevelhebbers van het leger van Hendrik I bij de slag bij Tinchebray in 1106, waarbij hertog Robert Courteheuse werd gevangengenomen en voor de rest van zijn leven gevangen werd gehouden. Door zijn loyaliteit definitief te bewijzen, werd zijn positie aan het hof van Hendrik versterkt. Hij was vervolgens aanwezig bij elk verblijf van de koning in Normandië en Engeland. Hij was aanwezig op het concilie van Nottingham op 17 oktober 1109, was een van de garanten van het verdrag van Dover met Robert II, graaf van Vlaanderen, op 17 mei 1110, en fungeerde als rechter aan het hertogelijke hof in 1111.
In 1110 vluchtte Guillaume Cliton, zoon van Robert Courteheuse, met Hélie van Saint-Saens. Kort daarna ontving Warenne de geconfisqueerde bezittingen van Saint-Saens, die dicht bij zijn eigen landerijen in Opper-Normandië lagen. Koning Hendrik verzekerde zich zo van zijn steun, want een terugkeer van Guillaume Cliton zou het verlies van deze nieuwe gebieden betekenen.
In 1118 slaagde Guillaume er eindelijk in te trouwen met een prinses van koninklijke bloede, namelijk Élisabeth van Vermandois, dochter van Hugo I van Vermandois — ook bekend als Hugo “de Grote” van Frankrijk — en weduwe van Robert de Meulan, 1e graaf van Leicester. Sinds 1115 was gravin Élisabeth ontvoerd of weggevoerd door Guillaume, een ontvoering die blijkbaar een langdurige relatie bezegelde. Er was sprake van een scheiding of een soort echtscheiding tussen de graaf van Meulan en zijn vrouw. Hij had haar overigens niet toegestaan opnieuw te trouwen. Kort na het overlijden van de oude graaf (1118), van wie men zegt dat hij stierf van verdriet en vernedering na deze publieke schande, trouwden de twee geliefden. Zij zou al minstens één dochter van hem hebben gehad tussen 1115 en 1118, dus tijdens haar huwelijk met Meulan – die oud was en zelden bij zijn vrouw verbleef.
Guillaume was ook bevelhebber bij de slag van Brémule in 1119. In 1135 was hij aanwezig bij het stervensbed van koning Hendrik I in Lyons-la-Forêt. Hij was een van de vijf baronnen die het lichaam van de koning begeleidden naar Rouen om het te laten balsemen. De Normandische baronnen benoemden hem in december 1135 tot gouverneur van Rouen en het Pays de Caux.
Volgens C. Warren Hollister toont de carrière van Guillaume de Warenne het talent van Hendrik I om de loyaliteit van zijn baronnen te winnen. Hij toonde hun dat rebellie enorme risico’s met zich meebracht, en dat loyaliteit veiligheid en voorspoed bracht. Ondanks een woelige start bleek Guillaume de Warenne een toegewijde leerling. Bij de dood van de koning was hij een van de rijkste baronnen van het koninkrijk.
In 1136 was hij aanwezig op het paashof van de nieuwe koning Stefanus van Engeland, en hij lijkt bij hem te zijn geweest tijdens diens expeditie tegen Exeter later dat jaar. Hij stierf waarschijnlijk op 11 mei 1138 en werd begraven in het prioraat Saint-Pancrace van Lewes.
In 1118 huwde hij met Élisabeth (of Isabelle) van Vermandois (ca. 1085–1131), dochter van Hugo I van Vermandois — ook wel Hugo “de Grote” van Frankrijk — en van Adelheid van Vermandois en van Valois. In haar eerste huwelijk was Élisabeth de echtgenote van Robert van Meulan, eerste graaf van Leicester. Guillaume kreeg met Élisabeth de volgende kinderen: Gundred van Warenne, huwde met Roger van Beaumont, tweede graaf van Warwick, en vervolgens met Willem “Taillebois” van Lancaster, heer van Kendal en Lonsdale in Westmoreland Ada van Warenne, ook wel Adelheid of Adeline, huwde met Hendrik van Northumberland, graaf van Huntingdon, zoon van koning David I van Schotland Guillaume III van Warenne, geboren rond 1119, stierf tijdens de tweede kruistocht in Anatolië in 1148 Réginald van Warenne, huwde met Adeline, dochter en erfgename van Willem, heer van Wormgay in Norfolk; hij bezat de kastelen van Bellencombre en Mortemer
In 1118 huwde hij met Élisabeth (of Isabelle) van Vermandois (ca. 1085–1131), dochter van Hugo I van Vermandois — ook wel Hugo “de Grote” van Frankrijk — en van Adelheid van Vermandois en van Valois. In haar eerste huwelijk was Élisabeth de echtgenote van Robert van Meulan, eerste graaf van Leicester.
Guillaume kreeg met Élisabeth de volgende kinderen:
Gundred van Warenne, huwde met Roger van Beaumont, tweede graaf van Warwick, en vervolgens met Willem “Taillebois” van Lancaster, heer van Kendal en Lonsdale in Westmoreland
Ada van Warenne, ook wel Adelheid of Adeline, huwde met Hendrik van Northumberland, graaf van Huntingdon, zoon van koning David I van Schotland
Guillaume III van Warenne, geboren rond 1119, stierf tijdens de tweede kruistocht in Anatolië in 1148
Réginald van Warenne, huwde met Adeline, dochter en erfgename van Willem, heer van Wormgay in Norfolk; hij bezat de kastelen van Bellencombre en Mortemer
Raoul van Warenne
Laatst gewijzigd:
27 september 2025
link:
https://ngv-stambomen.nl/Hagenbeek/2798
Gekopieerd!
E-mail een vraag aan Cees Hagenbeek over deze persoon.
