Stamboom van Hagenbeek

Vader: Hugues de Croy
Moeder: Hélène

• Geboren: in 1165
• Dame d'Airaines Dame de Baillenville et de Guyenecourt.

De illustere Huis Croÿ stamt, volgens een traditie die wordt erkend door verschillende diploma’s van de Duitse keizers uit 1486, 1510, 1594 en 1634, af van het koninklijke huis der Árpáden uit Hongarije. Over dit onderwerp bestaan meerdere varianten, vooral twee:

In de 12e eeuw zou Stefanus IV, zoon van Béla de Blinde, koning van Hongarije, verdreven door zijn neef Stefanus III, zijn toevlucht hebben gezocht in Frankrijk aan het hof van Lodewijk VII. Zijn zoon zou vervolgens getrouwd zijn met Catherine, erfgename van Airaines en van Croÿ.

Ofwel, in de 13e eeuw, zou Andreas III, verdreven uit Hongarije, met Sybille, dochter van een Venetiaanse senator, een zoon Marc hebben gekregen, die rond 1266 naar Frankrijk kwam en eveneens zou zijn getrouwd met een andere Catherine, erfgename van dezelfde landgoederen.”

De eerste sporen van het Huis Croÿ vinden we in de 12e eeuw in Picardië. De familie ontleent haar naam aan het dorp Crouy-Saint-Pierre (Somme), wat verklaart waarom de naam Croÿ in het Frans altijd wordt uitgesproken als “crouï”, met een klinker-“i” (en niet als “croye”, met een halfklinker-“i”). Het gaat dan om lokale heren zonder rijkdom of invloed.

Het is Antoine I, bijgenaamd “de Grote”, die onder het bewind van Filips de Goede de opkomst van de familie bevordert. Nadat hij het oor van de prins heeft gewonnen, wordt hij in het laatste decennium van diens regering diens naaste raadgever. De Croÿs vormen dan de belangrijkste partij aan het hof. Ze ontvangen ambten, titels en gunsten, en deze privileges wekken de haat op van de Bourgondisch-Vlaamse adel, die Antoine, een kleine Franse heer, ervan beschuldigt de aandacht van een verouderende prins voor zichzelf op te eisen.

Antoine komt vervolgens in conflict met de graaf van Charolais, de toekomstige Karel de Stoute. De erfgenaam, die al oud genoeg is om te regeren, waardeert deze “parasitaire” clan niet, die de macht naar zich toetrekt terwijl hijzelf door zijn vader van het bestuur wordt uitgesloten. Tijdens zijn “staatsgreep” beschuldigt Karel de Croÿs ervan voor Frankrijk te werken en, samen met hun bondgenoten Rubempré, schrapt hij hen uit de Orde van het Gulden Vlies. Ze worden verbannen. Velen vinden onderdak aan het Franse hof, waarvan de koning maar al te blij is om zo zijn lastige neef schade toe te brengen.

Na de dood van Karel de Stoute komen de Croÿs des te sneller weer in de gunst, omdat ze zich opwerpen als verdedigers van de rechten van prinses Maria van Bourgondië tegenover de koning van Frankrijk. De eerste Habsburgers — Maximiliaan, Filips de Schone en Karel V — blijven steunen op deze invloedrijke familie en belonen hen met hun gunsten.

De Croÿs bereiken het hoogtepunt van hun macht aan het begin van de 16e eeuw, wanneer Guillaume de Croÿ, heer van Chièvres, wordt aangesteld als leermeester van Karel van Bourgondië, de toekomstige Karel V, in Mechelen en Brussel. De theoloog en filosoof Erasmus, die nabij Brussel in Anderlecht woont, schrijft ter gelegenheid hiervan zijn verhandeling “De opvoeding van een prins”.

Maar na de dood van Guillaume blijft de onder Karel V verworven macht slechts lokaal behouden, en wordt ze sterk betwist, vooral wanneer Filips, 3e hertog van Aarschot, die fel katholiek blijft, zich moet terugtrekken in Venetië nadat hij zijn titel van gouverneur-generaal van de Nederlanden heeft opgegeven tijdens de Tachtigjarige Oorlog.”