Stamboom van Hagenbeek

• Geboren: ± 230
• Overleden: ± 314 (ongeveer 84 jaar oud)

Artavazd of Artavasde I Mamikonian (van onbekende afkomst), was een sparapet ("opperbevelhebber") van het koninkrijk Armenië en de oudste bekende voorvader van de Mamikonian-clan. Hij leefde aan het eind van de 3e en het begin van de 4e eeuw.

Hij is alleen bekend door een citaat van P'awstos Biwzandaçi in een passage over zijn zoon Vatché: "Toen stuurde de koning, woedend, de opperbevelhebber van het Armeense leger, Vatché, zoon van Ardavazt, hoofd van het huis van de Mamigoniërs, om de twee families volledig te doden en uit te roeien. De bevelhebber Vatché arriveerde onmiddellijk, viel de twee families aan, bevocht hen en joeg hen op de vlucht, waarbij hij niet eens één mannelijk kind spaarde.

Hij is waarschijnlijk een afstammeling van Mamkaios of Mancéus, een generaal van Tigranes II de Grote, koning van Armenië, die Tigranocerta verdedigde tegen de Romeinen in 69 v.Chr.

Mamikonian of Mamikonean was een adellijke familie die het politieke leven in Armenië tussen de 4e en 8e eeuw domineerde.

Zij bestuurden de Armeense regio's Taron, Sassoun, Bagrevand en andere.

De oorsprong van de Mamikoniërs is gehuld in de nevelen van de oudheid.

Moses van Chorene beweert in zijn Geschiedenis van het Vroege Armenië (5e of 6e eeuw) dat drie eeuwen eerder twee Chinese edelen, en Mamik Konak, in opstand kwamen tegen hun halfbroer, Chenbakur, keizer van Chenk = China. Zij werden verslagen en vluchtten naar de koning van de Parthen, die ondanks de eisen van de Chinese keizer om de schuldigen uit te leveren, hen naar Armenië stuurde, waar Mamik de voorvader van de Mamikoniërs werd.

Een andere Armeense historicus uit de 5e eeuw, Pawstos Buzand, ondersteunt dit verhaal. In zijn Geschiedenis van Armenië noemt hij de Mamikoniërs tweemaal als afstammelingen van de Han-dynastie van China en als zodanig waren zij niet inferieur aan de Arshakidische heersers van Armenië. Deze genealogische legende kan deel hebben uitgemaakt van de politieke agenda van de Mamikoniërs, omdat het hun naam extra prestige gaf.

Sommige Armeense historici hebben geprobeerd de bewering van de Bagratiden dat zij van Davidische afkomst zijn en de bewering van de Artsruni dat zij van Assyrische koninklijke afkomst zijn, te interpreteren als meer dan alleen maar een stukje genealogische mythologie. Een theorie uit de jaren 1920 stelde dat de Chenks die in Armeense bronnen worden genoemd, geen Chinezen waren, maar een andere etnische groep uit Transoxiana, zoals de Tocharen.

Edward Gibbon geloofde in zijn Geschiedenis van de Achteruitgang en Val van het Romeinse Rijk ook dat de oprichter van de clan Mamikonian niet Chinees was, maar simpelweg afkomstig was uit het territorium van het Chinese Rijk en kende hem een Scythische oorsprong toe, waarbij hij aangaf dat de grenzen van het Chinese Rijk ooit tot in het westen reikten tot aan Sogdiana.

Tegenwoordig zijn sommige historici van mening dat de Mamikoniërs waarschijnlijk afstammelingen waren van de leiders van de Tzans (Chanik - in middeleeuws Armeens, Tzannoi in middeleeuws Grieks). De Tzans vormden een stam die ooit een bergachtig gebied ten zuiden van Trebizonde bevolkte. Zij stellen dat de traditie van Chinese oorsprong is ontstaan door de gelijkenis van de naam Chanik, een Armeens woord, met Chen-k = China. (vertaald uit het Engels Wikipedia)