Stamboom van Hagenbeek

• Geboren: ± 730 te Napels
• Overleden: ± 799 (ongeveer 69 jaar oud)

Etienne II van Napels (8e eeuw - 799) was een Byzantijnse bisschop, hertog van Napels van 755 tot 766, in een zeer belangrijke overgangsperiode voor de stad.

Hij werd, op bevel van het Siciliaanse patriciaat, het hoofd van de lokale aristocratie en aan het einde van zijn regeerperiode, dankzij een bijna definitieve breuk met het Byzantijnse Rijk, werd Napels praktisch onafhankelijk, ondanks een periode van crisis die duurde tot ten minste de verkiezing van Sergio I in 840. Hij was de absolute heer van de stad en verdediger van de herbevestiging van de Latijnse taal en cultuur, onttrokken aan de Byzantijnse invloed en was de promotor van het verdwijnen van het stadsbeeld van de keizer, vervangen door dat van San Gennaro. In zijn eerste regeringsjaren toonde Etienne echter een soort van formele eerbied voor de keizer, zoals bijvoorbeeld bij de benoeming van bisschop Paulus II (761), waaraan de hertog verbood naar Rome te gaan om gewijd te worden door paus Paulus I; bij die gelegenheid werd de prelaat, die altijd uit Napels was weggebleven, bij zijn terugkeer in de stad afgewezen en verbannen naar de kerk van San Gennaro Extra Moenia.

Ondanks de steun aan de Byzantijnse iconoclastische oorlog, erkende Stefano in 763 het gezag van de paus en stond bisschop Paolo toe terug te keren naar de stad. Deze waarschijnlijk politiek berekende stap viel samen met de val van het Exarchaat van Ravenna door de Lombardische hand en met de problemen van de Siciliaanse patriciërs om de Saraceense aanvallen het hoofd te bieden. Zijn beleid was strategisch en slaagde erin zowel de paus van Byzantium als de protostrategie van Sicilië te overtuigen, terwijl hij zijn opmars voortzette en zo bisschop van Napels werd in plaats van Paulus II; hij ontving de wijding rechtstreeks van de paus, tijdens de pestperiode die Napels trof en de bevolking decimeerde. De nieuwe figuur van hertog-bisschop was van korte duur omdat Stephen door een slimme strategie aftrad ten gunste van zijn zoon, Gregorius II, en hem de titel van hertog gaf terwijl hij de titel van bisschop behield.