Stamboom van Hagenbeek

• Gedoopt: [[https://gw.geneanet.org/dupuisl?lang=nl&p=irene+tzitzak&n=des+khazars]]

De Chazaren (Hazarlar in het Turks, in het Hebreeuws, in het Russisch, Xäzärlär in het Tataars, Hazarlar in het Krim-Tataars, in het Grieks, in het Arabisch, in het Perzisch, Cosri in het Latijn) waren een semi-nomadisch Turks volk uit Centraal-Azië; hun bestaan wordt bevestigd tussen de 6e en 13e eeuw na Christus.

In de 7e eeuw vestigden de Chazaren zich in Ciscaukasus nabij de Kaspische Zee, waar ze hun Khaganate stichtten; een deel van hen bekeerde zich toen tot het jodendom, dat als staatsgodsdienst werd gevestigd. Op hun hoogtepunt controleerden de Chazaren en hun vazallen een uitgestrekt gebied dat overeenkomt met het huidige zuiden van Rusland, West-Kazachstan, Oost-Oekraïne, de Krim, het oosten van de Karpaten, evenals verschillende andere regio's in Transkaukasië zoals Azerbeidzjan en Georgië.

De Chazaren behaalden verschillende militaire successen tegen de Sassaniden, een zoroastrische dynastie. Ze vochten ook met succes tegen het Kalifaat, dat zich vestigde onder Ciscaukasus, waardoor een Arabisch-islamitische invasie van Zuid-Rusland werd verhinderd. Ze sloten een alliantie met het Byzantijnse Rijk tegen de Sassaniden en de Kievse Rus. Toen het Khaganate een van de belangrijkste regionale machten werd, verbraken de Byzantijnen hun alliantie en sloten zich aan bij de Rus en de Petsjenegen tegen de Chazaren. Tegen het einde van de 10e eeuw begon het Chazarische rijk geleidelijk uit te doven en werd het een van de onderdanen van de Kievse Rus. Dit ging gepaard met bevolkingsverplaatsingen, veroorzaakt door opeenvolgende invasies van de Rus, de Koemanen en waarschijnlijk de Mongoolse Gouden Horde. De Chazaren verdwenen toen uit de geschiedenis en werden niet meer vermeld in historische verslagen.

Tzitzak (Irène) Tzitzak (Turks: Çiçek; overleden ca. 750), gedoopt als Irène, was een Chazaarse prinses, dochter van Khagan Bihar. Ze werd keizerin van het Oost-Romeinse Rijk na haar huwelijk met keizer Constantijn V (die regeerde van 741 tot 775).

In 732, onder de dreiging van een invasie door het Omajjaden-kalifaat, zocht de Byzantijnse keizer Leo III de Isauriër bondgenoten en stuurde een ambassade naar keizer Bihar, Khagan van de Chazaren. De alliantie werd bezegeld door een huwelijk tussen Tzitzak en Constantijn V, de zoon van Leo III die samen met hem het rijk regeerde.

Tzitzak werd naar Constantinopel geëscorteerd om het huwelijk te vieren. Constantijn was toen ongeveer veertien jaar oud. Tzitzak was blijkbaar nog jonger, aangezien ze pas beviel op achttienjarige leeftijd. Tzitzak bekeerde zich tot het christendom en liet zich dopen onder de naam Irène. Na het huwelijk werd de trouwjurk van Irène snel beroemd, wat leidde tot een nieuwe mode voor jurken in Constantinopel genaamd tzitzakia.

Irène als Keizerin

De kronieken van Theophanes de Belijder vermelden dat Irène leerde de heilige teksten te lezen. Hij beschrijft haar als vroom, in tegenstelling tot haar schoonvader en echtgenoot die volgens hem onvroom waren. De keizers Leo III en Constantijn V stonden bekend als iconoclasten, terwijl Theophanes een iconodule monnik was, wat zijn kritiek op hen verklaart. Keizerin Irène deelde echter dezelfde opvattingen als Theophanes, wat zijn lof voor haar verklaart.

Het is onduidelijk of Maria, de stiefmoeder van Irène, nog steeds de senior keizerin was ten tijde van het huwelijk van Irène en Constantijn V. Leo III, de vader van Constantijn V, stierf op 18 juni 741. Constantijn V volgde hem op met Irène als keizerin-gemalin. Er brak echter bijna onmiddellijk een burgeroorlog uit toen Artabasdos, de zwager van Constantijn, de troon opeiste. De burgeroorlog duurde tot 2 november 743. De rol van Irène in de oorlog wordt niet vermeld in de geschriften van Theophanes.

Op 25 januari 750 schonk Irène het leven aan een zoon, Leo, die zijn vader zou opvolgen als Leo IV, bekend als "Leo de Chazaar". De geboorte van Leo is de laatste vermelding van Irène in de historische verslagen. Het jaar daarop trouwde Constantijn met zijn tweede vrouw Maria. Onderzoekster Lynda Garland suggereert dat Tzitzak tijdens de bevalling is overleden.

Het woord tzitzak zou een vergriekste versie zijn van het Turkse woord çiçek, wat "bloem" betekent.

Constantijn V trouwde drie keer:

In 732 met de Chazaarse prinses Tzitzak, gedoopt als Irène, die waarschijnlijk stierf tijdens de bevalling van Leo IV (25 januari 750 - 8 september 780).

Met Maria, die zijn vrouw was in 751, maar waarschijnlijk in hetzelfde jaar stierf zonder kinderen.

Met Eudocia, zijn partner na de dood van Maria, getrouwd op een onbekende datum (voor 768), ondanks het verbod op derde huwelijken, gekroond als Augusta op 1 april 768, overleden op een onbekende datum. Ze kregen de volgende kinderen: Christopher (geboren rond 755), Nikephoros (geboren rond 757), Anthousa (waarschijnlijk de tweelingzus van Nikephoros), Niketas, Eudokimos, Anthimos.