Stamboom van Hagenbeek

Vader: Hessel Sydses Martena
Moeder: NN

• Geboren: ± 1330 te Cornjum
• In 6-11-1306 Potestaat van Friesland

Hij diende de Heer van Egmond tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten, waarvan hij in 1363 terugkeerde (lit R.A.F. GEN 23); vermoedelijk was hij een nakomeling van de op 6-11-1306 tot potestaat ("Handhaaver van de Friesche vrijheid en geregtigheid") gekozen Hessel Martena. Deze Hessel verjoeg de Graaf van Holland Willem III uit Gaasterland en overleed op 16-8-1312. Waarschijnlijk was hij een nazaat van de in 1228 aan een kruistocht deelnemende Syds Martena, die vermoedelijk weer afstamde van Hessel Doeckesz. Martena, die door keizer Barbarossa tot ridder werd geslagen en in 1175 overleed. De broer van deze laatste Hessel heette Doecke en nam samen met keizer Barbarossa deel aan de derde kruistocht, waarbij hij omkwam bij het oversteken van de rivier Saleph in het huidige Syrië. Hessel was toen al overleden

Potestaat was volgens een onecht privilege van Karel de Grote (het zogenaamde Karelsprivilege) de titel van een legeraanvoerder voor Friesland. Volgens het privilege werd de potestaat gekozen door de "consuls" en had hij het recht mensen tot ridders te slaan. De potestaat is echter volstrekt vreemd aan de Friese verhoudingen. De titel duikt voor het eerst in het jaar 1470 op en wel aantoonbaar in samenhang met het vervalste privilege.

Juw Dekama is de enige persoon waarvan zeker is dat hij tot potestaat van Friesland tussen Vlie en Lauwers gekozen is. Hij werd op 3 januari 1494 in Sneek tot potestaat gekozen, maar alleen door de Schieringers erkend. In 1498 vroeg hij Albrecht van Saksen het land te leiden, nadat hij geen controle meer kon uitoefenen over het door de twisten tussen Schieringers en Vetkopers verscheurde land. Albrecht kreeg hierbij de titel van "erfpotestaat". Na Albrechts overlijden ging de titel van potestaat over op diens zonen Hendrik en George, tot deze laatste in 1515 zijn rechten op Friesland aan Karel V afstond.

De titel potestaat is waarschijnlijk afgeleid van het Italiaanse podestà (Nederlands: potestaat, Frans en Duits: potestat, Engels: potestate, alle afgeleid van het Latijnse potestas, dat macht betekent).

In de oude Friese geschiedschrijving is een hele reeks potestaten gecreëerd. De eerste daarvan is de legendarische Friese vaandeldrager Magnus Forteman, de laatste bovengenoemde Juw Dekama. Hiertussenin bevindt zich een aantal personen, waarvan sommigen vermoedelijk legendarisch zijn, maar anderen echt bestaande personen met macht of invloed in Friesland - zonder dat duidelijk is of deze ook een formele titel hadden en of deze eventuele titel overeenkomt met de potestaattitel eind 15e eeuw.

Dossier: