Stamboom van Hagenbeek

• Geboren: ± 1435 te Oudwoude
• Overleden: op 25 mei 1468 (ongeveer 33 jaar oud) te Burum

Eysma stins te Oudwoude.

Ligging De stins stond onder Oudwoude, gem. Kollumerland, ten oosten van de weg in Wijgeest, even ten noorden van de Zwarteweg, op kerkeland; het land, groot ruim 9 pondemaat, strekt vandaar tot aan de Hautmaer, d.i. de verkavelingscheiding tussen Wijgeest en Oudwoude.

Andere banaming Benners hues, Eysema huys

Ontstaan Het is niet bekend wanneer de stins gebouwd werd.

Geschiedenis Een stins die in 1468 werd vernietigd en nadien mogelijk niet meer herbouwd was Benners hues of Eysema huys up de Wygast. Met andere Kollumerlandse edelen verzette Benner of Binnerd Eysema te Wijgeest zich in 1467 tegen het verbond van Kollumerland met de stad Groningen, waarbij ondermeer werd overeengekomen het kasteel of blokhuis te Kollum te bouwen. Hij schijnt spoedig daarna te zijn overleden. Het jaar daarop werd zijn huis op Wijgeest door de tegenstanders van Groningen voorzien van proviand en soldaten om de Groninger plannen te dwarsbomen. De stad belegerde daarop het huis met "bussen" en ander geschut. Syberch, de weduwe van Binnerd Eysma, gaf zich daarop met 24 manschappen over en mocht ongedeerd vertrekken. De stins en drie steenhuizen te Kollumerzwaag werden echter in opdracht van de Groningers neergehaald.

Twee jaar later, in 1470, sloot Syberch met haar tweede echtgenoot, Lyudo Yellinge, hoofdeling te Britsum (van oorsprong een Sytsma), een vredesverdrag met Groningen. Haar kinderen kregen de Eysma-goederen terug, op voorwaarde dat ze er geen huis sterker weder tymmeren zouden, dan met toestemming van Groningen. Een jaar eerder, in 1469, had Sibrich Eisma aan het convent van Veenklooster 1 mad in Westergeester Hemrik verkocht.


In 1543 wordt Eysmahuis niet meer genoemd. Andreae veronderstelt dan ook met goed recht dat de stins niet weer is opgebouwd. Eysma-hiem wordt in 1571 en 1617 nog wel genoemd. Volgens Andreae's beschrijving was dat het kadastrale perceel Westergeest C157, of misschien het direct ten noorden daarvan gelegen perceel (C153).


Bewoners rond 1467 Binnerd Eysema


1470 Syberch, wed Eysma en Lyudo Yellinge

Idemahûs

It Idemahûs wie in state yn Westerbuorren fan Westergeast. It ûntstean is ûnbekend en fan de state is neat mear fan werom te finen.

Lykas Allemastate yn Aldwâld is Idemahûs in nijsgjirrich foarbyld fan in wenplak fan in famylje dy't yn de Midsieuwen him wat status oanbelanget op de grins fan haadlingen en eigenierden lei. Yn 1572 waard de heert toe Idemahuis fermelden. De âldst bewarre bleaune fernijing fan de Idema's is út 1467. Fan it ferdrach fan Kollumerlân mei Grins waarden doe Jdema bern

útsûndere. Soks wiist derop dat se by in fete belutsen wiene. Alve jier letter is der opnij sprake fan in fetekontekst. Yn 1478 hie Owo Idama in Jelle deaslein. Dy syn sibben Sibrand Sakama en Kempo Aesma plonderen doe de besittings fan Owo. It gerjocht besleat dêrnei dat se it rôfde weromjaan moasten, omdat se de lânsfrede skeind hienen. De saak moasten se foar it gerjocht bringe. Blikens in notariële ferklearring fan 1565 wie dizze Owo of Uwe Ydema de stichter fan de Sinte Nicolaesprebende yn de tsjerke fan Westergeast; syn erfgenamten pretindearren yn 1565 it patronaatsrjocht.

Andreae typearre de Idema's as eallju; Vries en oaren seagen harren resint as foaroansteande eigenierden. De kombinaasje fan meardere fermeldings yn in geweltskonflikt mei de stichting fan in prebende is de reden om hjir Andreae's miening swier telle te litten. Wol is dúdlik dat se nei 1500 net mear ta de edelen rekkene waarden.


Uwes syn soan Douwe Idema waard yn 1503 feroardiele ta it beteljen fan rinten, mei jeften fan froulike famyljeleden dy't yn it konvint Sion yntrede wienen, út Idemagoed op Kettingwier, krektas ûnder Westergeast. Ek op Weardebuorren ûnder Westergeast en by Driezumersyl ûnder Driezum wienen Idema-goederen eigendom fan de family; Grut Idema (Ydama) by Driezumersyl waard troch Douwe sels brûkt. Douwes syn soan Syurd Idema wenne yn 1565 te Driezum op Grut Idemastate dêre, syn oare soan, Haye Idema op Idema te Westerbuorren. Oant minstens 1654 hearde dit lêste goed oan neikomlingen yn froulike line fan de Idema's. Yn manlike line stamden de familys Fan Idema, Alma fan Idema en Bouricius fan Idema út de âlde Idema's. Se hearden diels ta it patrisiaat en hienen gjin rjochten mear yn Idema op Westerbuorren; de Alma fan Idema's lykwols al yn Allema te Aldwâld.


Fan Idema is gjin ôfbylding as stins of hearehûs bewarre bleaun. Wol fertoant de âldste kadasterkaart fan ± 1823 in brede grêft om de pleats op dat stee. Idema wurdt net op de kaarten fan Winsemius (1622) en Schotanus (1664, 1718) oanjûn; wol troch Eekhoff (1847).


Mei Pybe Meckema (Meckema te Kollum), Pybe Bawema (Bama te Kollum), Bennert Eysema (Eysma te Aldwâld), Bennert Sappema (Sappema te Aldwâld), Ouwe Algersma up der Treme (Algersma te Westergeast), Mecke Yeltkema (Oentzema te Westergeast) en Sye Bouwema (Buma te Westergeast). Pax, 33, nr. 19, r. 165.