Stamboom van Hagenbeek

Vader: Geoffroy Bernge de Bretagne
Moeder: Havoise van Normandië

• Geboren: ± 997
• Duc de Bretagne
• Overleden: op 13 oktober 1040 (ongeveer 43 jaar oud) te Fécamp

Alain III, genaamd Rebrit (ca. 997 - 1 oktober 1040), zoon en opvolger van Geoffroy Bérenger, graaf van Rennes en hertog van Bretagne, en Havoise van Normandië, was hertog van Bretagne van 1008 tot 1040. Afstammeling van Erispoë, hij claimde soms de titel van koning van Bretagne.

Toen hij ongeveer 11 jaar oud was bij de dood van zijn vader, oefende zijn moeder Havoise van Normandië († 22 februari 1034) het regentschap uit, gesteund door de bisschoppen: Gautier II van Nantes, Alain's oom Judicaël van Vannes, evenals aartsbisschop Junguené van Dol-de-Bretagne.

Na de aanval van de Vikingkoning "Olaf" op Dol-de-Bretagne in 1014, profiteerde hertog Richard II van Normandië van de situatie en schoof tussen 1027-1030 de grens tussen Normandië en Bretagne van de Sélune naar de Couesnon. Hij had al in 1009 controle over de abdij van Mont-Saint-Michel genomen, waardoor abt Maynard II zich terugtrok naar de Abdij Saint-Sauveur van Redon, waar hij werd vervangen door abt Hildebert I, die door Richard II werd aangesteld.

De minderjarigheid van de hertog werd ook gekenmerkt door een boerenopstand, die volgens de Vita van Sint-Gildas, geschreven in de 11e eeuw, monnik Felix van de Abdij van Saint-Benoît-sur-Loire dwong om halsoverkop Bretagne te verlaten.

Er brak ook een adellijke opstand uit, geleid door een zekere "Judicaël, zoon van Cham" (Gleudennus Judicael Cham filius), die volgens Arthur de la Borderie mogelijk foutief werd geïdentificeerd als bisschop Judicaël van Vannes, zoon van Conan le Tort, een belangrijke speler aan het hertogelijke hof tot zijn dood.

De jonge hertog hernieuwde de oude alliantie tussen Rennes en de graven van Blois door Berthe van Blois te huwen. Volgens een traditie zou zij namens Alain III door Alain Canhiart zijn ontvoerd uit het huis van haar vader. Alain III zou rond 1024/1025 de macht hebben overgenomen en de invloed van de graven van Rennes in het koninkrijk hebben bevestigd. In een akte uit de jaren 1013-1025 betitelden Alain en zijn broer Eudes zichzelf pompeus als "monarchen van de Bretons" (Britannorum monarchi).

Tijdens het bewind van Alain III werd de hertogelijke autoriteit versterkt. Hij liet 32 authentieke documenten na, waaronder dertien oorkonden, zes berichten en elf privé-akten, opgesteld door de begunstigde abdijen, maar ook in Rennes door de aartsdiaken Moïse, kanselier van de kerk en lid van het hertogelijke hof.

Ook verschenen onder zijn bewind in documenten de voorouders van belangrijke herenhuizen in Rennes, zoals Riwallon van Combourg, Mainguéné van La Guerche, Riwallon "de Vicaire" (wiens nakomelingen zich vestigden in Vitré), Brient I van Châteaubriant, Giron I van Châteaugiron en Alfred, wiens familie Fougères controleerde.

Alliantie met Maine

Alain III steunde graaf Herbert Eveille-Chien van Maine, die een conflict had met de invloedrijke familie Bellême, die het bisdom Le Mans controleerde en het kasteel van Donneau had gebouwd op het comitale domein.

In 1027 nam Alain III deel aan een coalitie die koning Hendrik I en de graaf van Blois verenigde tegen Foulques Nerra. Hij belegerde een tweede kasteel dat door de bisschop was gebouwd in La Ferté-Bernard. Het kasteel werd ingenomen, maar een verzoening onder leiding van bisschop Fulbert van Chartres beëindigde de vijandelijkheden. Alain III intervenieerde vervolgens in het zuiden van Maine om gijzelingen uit de handen van Foulques Nerra te bevrijden. De alliantie met Maine werd later versterkt door het huwelijk van Berthe, de weduwe van Alain III, met Hugues IV van Maine, zoon van Herbert Eveille-Chien, rond 1045/1047.
Na een verwarrend conflict in 1031 met Alain Canhiart, verzoende hij zich met hem. Vervolgens steunde hij bisschop Gautier II van Nantes tegen graaf Budic: in 1033, dankzij onderhandelingen onder leiding van Junguené, aartsbisschop van Dol, verbrak het graafschap Nantes de loyaliteit aan Foulques Nerra en sloot zich weer aan bij de hertogen van Bretagne.

In 1030 raakte hij verwikkeld in een conflict met zijn neef, hertog Robert I van Normandië, die een expeditie naar Bretagne leidde. Alain III viel daarop Avranchin binnen, maar leed zware verliezen. Hun oom Robert de Deen, aartsbisschop van Rouen, trad op als bemiddelaar bij een bijeenkomst in Mont-Saint-Michel, waar Alain III vazalhulde moest brengen. Na hun verzoening vertrouwde Robert hem de voogdij toe over zijn erfgenaam Willem de Bastaard, voordat Robert vertrok op een pelgrimstocht naar Jeruzalem in 1034.

Robert de Grote stierf in 1035 op de terugweg van zijn pelgrimstocht, en Alain III moest ingrijpen in Normandië onder het voorwendsel van bescherming van de rechten van de toekomstige koning van Engeland, Willem, die werd bedreigd door de opstand van een deel van de Normandische adel. In werkelijkheid claimde hij het hertogdom zelf, als kleinzoon van hertog Richard I via zijn moeder.

De expeditie mislukte, en Alain III stierf tijdens deze campagne op 1 oktober 1040 in Vimoutiers, vermoedelijk door vergiftiging. Hij werd begraven samen met de eerste hertogen van Normandië in de kapittelzaal van de Abdij van de Heilige Drie-eenheid van Fécamp.