Stamboom van Hagenbeek

Vader: Reinier van Leuven
Moeder: NN van Vlaanderen

• Overleden: in 1083

De afgelopen jaren heeft Frans Van Droogenbroeck enkele bijdragen gepubliceerd over de geschiedenis van Lotharingen in de elfde eeuw. Hij heeft vaak scherpe en vernieuwende inzichten. Ook over het Leuvense gravenhuis heeft hij een visie die erg verschillend is van de traditionele afstamming die je onder andere in het standaardartikel van Van Mingroot vindt en in het standaardwerk van Knetsch (en ook op Medlands). Zijn eerste wijziging is het toevoegen van een complete tak aan het Leuvense gravenhuis. Die tak zou afstammen van Reinier van Leuven, zoon van Lambert I (+1015) en Gerberga. Die Reinier is niet vermeld in eigentijdse bronnen en ook niet in de oudste genealogische werken uit de twaalfde en dertiende eeuw, of uit de Brabantse kronieken van de veertiende eeuw (dit in tegenstelling tot wat Van Droogenbroeck laat uitschijnen als hij schrijft: "In de kronieken van Brabant wordt hij na de eerstgeborene Hendrik I en diens broer Lambert II, als derde zoon vermeld.") Het is pas midden vijftiende eeuw dat Reinier voor het eerst vermeld wordt door de Brabantse geschiedschrijver Peter a Thymo op wiens gezag Van Droogenbroeck werkt.

De in het Latijn geschreven kroniek van Peter a Thymo is feitelijk een mengeling van kopies van documenten en geschiedkundige aantekeningen. In een onderdeel beschrijft a Thymo de jeugd van hertog Godfried I van Brabant (+1139). Hij zou als jongeling aan het keizerlijk hof verbleven hebben samen met een hele reeks Brabantse edelen. De namen van die edelen zijn duidelijke verzinsels, vaak geslachten die pas veel later in de bronnen opduiken, of indien ze toen al bestonden zijn de voornamen niet degene van historisch geattesteerde personen. Het is een heel fantasierijk verhaal waarin Godfried naar het oosten trekt, zich allieert met Genghis Khan, in Georgië een reus bevecht en uiteindelijk trouwt met Sophie, de enige dochter van de Duitse keizer. Op basis van het bovenstaande mag het duidelijk zijn dat de kroniek van a Thymo weinig historische waarde heeft. A Thymo kopieerde het verhaal overigens van een andere auteur die het in het Nederlands had geschreven. David Guilardian en Serge Boffa toonden aan dat die eerste auteur kennis had van de geschiedenis van de Kruistochten en de namen koos op basis van bekende kruisvaarders. Zo was Reynier de Grez een verbastering van Werner van Grez, waren Godfried en Henrik van Asse in realiteit kruisvaarders uit Esch in Luxemburg, en Boudewijn van Brussel is Boudewijn van Bourq (Burgo), de graaf van Edessa. Het is van deze Boudewijn van Brussel dat Peter a Thymo zegt dat hij de kleinzoon is van "Reinier, zoon van Lambert en Gerberga, graaf van Brussel". Vervolgens laste a Thymo de Reinier in kwestie ook in de stamboom van graven van Leuven in. Als enige andere ondersteuning haalt Van Droogenbroeck een genealogie uit 1636 aan, die meer dan waarschijnlijk op A Thymo teruggaat. Op basis van het voorgaande mag het duidelijk zijn dat het bestaan van Reinier erg twijfelachtig is.

Waarom voegt van Droogenbroeck dan die tweede tak toe? Hij wil hier Adela van Leuven onderbrengen. Hij heeft ook een stevig punt in zijn kritiek op de afkomst van deze Adela van Leuven, zuster van Hendrik II van Leuven en Reinier van Leuven. In traditionele genealogieën geldt zij als dochter van Lambert II van Leuven en Oda van Lotharingen. Van Droogenbroeck toont aan dat dit niet kan. Adela's dochter Adela van Orlamunde trouwde immers met Paltsgraaf Herman, een zoon van Mathilde van Lotharingen, de zuster van Oda. Zo'n nauwe verwantschap zou in de elfde eeuw nooit getolereerd worden! Bovendien wordt Adela door graaf Boudewijn VI van Vlaanderen zijn "neptis" genoemd, en bezat ze een domein in Velzeke dat eerder toebehoorde aan Boudewijn IV van Vlaanderen. Om dit op te lossen laat van Droogenbroeck dan zijn Reinier trouwen met een dochter van Boudewijn IV. Uit dit huwelijk zouden volgens hem 3 kinderen komen: Adela, Hendrik en Reinier. Dit omdat uit Saksische bronnen ontegensprekelijk blijkt dat de broers van Adela een graaf Hendrik en Reinier waren. Een van beide broers was dan de vader van a Thymo's Boudewijn van Brussel.
Om die reconstructie te ondersteunen hamert Van Droogenbroeck voortdurend op het feit dat Adela geen dochter kan zijn van Lambert II. Maar dat is natuurlijk geen correcte weergave van de feiten. Al wat hij aantoont is dat Adela geen dochter kan zijn van Oda van Lotharingen! En dat Lambert II meer dan eenmaal zou gehuwd zijn is natuurlijk weinig verassend. Als Lambert II's andere echtgenote een dochter was van graaf Boudewijn IV van Vlaanderen valt alles netjes in zijn plooi. Adela's dochter kan dan probleemloos trouwen met paltsgraaf Herman en Adela is dan inderdaad de volle nicht van graaf Boudewijn VI van Vlaanderen. De enige vraag of het gaat om een eerste of tweede huwelijk. Lambert II en zijn echtgenote Oda van Lotharingen worden samen genoemd in 1047. Omdat Adela van Leuven in 1062 al gehuwd was met Otto von Weimar lijkt het eerder onwaarschijnlijk (maar niet uitgesloten) dat zij uit een tweede huwelijk zou stammen. Vermoedelijk was Lambert II dus gehuwd met een Vlaamse alvorens met Oda van Verdun te trouwen. Dit zal dan een dochter zijn uit het eerste huwelijk van Boudewijn IV met Otgiva van Luxemburg. Haar naam is uiteraard niet bekend, maar we kunnen opmerken dat Adela een dochter Kunigunde had. Kunigunde van Luxemburg, de tante van Otgiva, trouwde in 1000 met Henrick van Beieren die in 1002 tot koning van Duitsland werd gekozen en in1014 tot keizer gekroond werd. Dat Boudewijn en Otgiva een dochter zouden noemen naar deze keizerin zou niet verassend zijn.
Bibiliografie:
F. Van Droogenbroeck, 'Paltsgraaf Herman II (+1085) en de stichting van de abdij van Affligem, Jaarboek voor middeleeuwse geschiedenis, 2, 1999, 38-95. (voornamelijk 57-62)
Idem, 'De 11de-eeuwse graaf Otto van Leuven, mythe of werkelijkheid?', Feestbundel Jaak Ockeley, uitgave Koninklijke Heemkring Ascania, 2018, 273-287 (voornamelijk 283-287), [[Link: https://www.academia.edu/36736769/De_11e_eeuwse_graaf_Otto_van_Leuven_mythe_of_werkelijkheid]]
Idem, 'De betekenis van paltsgraaf Herman II (1064-1085) voor het graafschap Brabant', Eigen Schoon en de Brabander, 2004, 1-166. (voornamelijk 77-81, 151) [[Link: https://www.academia.edu/4578469/De_betekenis_van_paltsgraaf_Herman_II_1064_1085_voor_het_graafschap_Brabant]]
Idem, 'De markenruil Ename - Valenciennes en de investituur van de graaf van Vlaanderen in de mark Ename.', Handelingen van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Oudenaarde, 2018, 47-127(voornamelijk 58-64) [[Link:https://www.academia.edu/35663101/De_markenruil_Ename_Valenciennes_en_de_investituur_van_de_graaf_van_Vlaanderen_in_de_mark_EnameIdem]], 'Onulfus van Hautmont (ca. 1048), auteur van de Vita S. Gudilae anonymo', Eigen Schoon en de Brabander, 2012, 595-643 (voornamelijk
Idem, 'Het landgraafschap Brabant (1085-1183) en zijn paltsgrafelijke voorgeschiedenis. De territoriale en institutionele aanloop tot het ontstaan van het hertogdom Brabant', 2004, (voornamelijk 43, 92-95, 99) [[link: https://www.academia.edu/12366096/Het_landgraafschap_Brabant_1085_1183_en_zijn_paltsgrafelijke_voorgeschiedenis_De_territoriale_en_institutionele_aanloop_tot_het_ontstaan_van_het_hertogdom_Brabant]]
D. Guilardian en S. Boffa, 'La jeunesse de Godefroid le Barbu, comte de Louvain (c. 1100), d'après la Brabantiae Historia Diplomatica de Pierre a Thymo (XVe siècle)' [[(link : https://www.persee.fr/doc/bcrh_0001-415x_1999_num_165_3_1174)]]
Van Mingroot, 'Het Leuvense gravenhuis', Arca Lovaniesis, vol 7, 47-69.
Knetsch, Das Haus Brabant, 1918, [[link: https://archiv.ub.uni-marburg.de/ubfind/Record/urn:nbn:de:hebis:04-eb2015-0060/View]]
[[https://fmg.ac/Projects/MedLands]]